Mùa thu, khí hậu khô hanh gây ra loại nhiệt bệnh ngoại cảm gọi là thu táo. Lúc đầu tà (tác nhân gây bệnh) vào phần vệ khí, sau đó đi vào phần phế khí gây bệnh cấp tính ở phế quản với các triệu chứng như sốt, ho, nhức đầu, ngực đầy, sườn đau…
1. Tà ở phần vệ khí
Vị thuốc tang chi dùng chữa viêm phế quản cấp.
Triệu chứng: Táo (khí hậu khô hanh của mùa thu) làm thương phế (gây tổn thương phế quản), tổn thương tân dịch, dẫn đến các triệu chứng như sốt, sợ lạnh, nhức đầu, ra mồ hôi ít, ho khan hay ho ít đờm mà dính, mũi khô, họng khô, lưỡi đỏ, khát nước, rêu lưỡi trắng, mạch sác.
Phương pháp chữa: Tân lương nhuận phế.
Bài thuốc:
Bài 1 – Tang hạnh thang: Tang chi 8g, hạnh nhân 16g, sa sâm 12g, bối mẫu 8g, hương xị 8g, chi bì 8g, lệ bì 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Tác dụng thanh tuyên táo nhiệt, nhuận phế chỉ khái. Trị ho không đờm, họng khô khát, phế bị táo, ôn, viêm đường hô hấp trên.
Bài 2 – Tang cúc ẩm: Hạnh nhân 10g, liên kiều 10g, bạc hà 4g, tang diệp 12g, cúc hoa 8g, cát cánh 10g, cam thảo 4g, lô căn 10g. Sắc uống.
Tác dụng sơ phong thanh nhiệt, tuyên phế chỉ khái.
Trị phong ôn mới phát, ho, cơ thể sốt, cảm cúm, viêm phế quản, viêm đường hô hấp cấp tính.
Thực đơn chữa bệnh:
– Nước la hán hạnh nhân: La hán quả 1 quả, hạnh nhân 10g. La hán nghiền đập vụn, hạnh nhân giã rập, cùng sắc lấy nước, thêm chút đường uống. Ngày 1 lần sắc hãm. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, cảm mạo, ho có đờm nhiều.
– Hạnh lê ẩm: Hạnh nhân 10g, lê to 1 quả. Lê gọt vỏ thái lát; cả hai thứ nấu chín. Thêm chút đường phèn khuấy cho tan đều. Dùng cho bệnh nhân viêm khí phế quản cấp tính dạng viêm khô, nóng sốt, ho khan, ít đờm.
Sa sâm.
2. Tà vào phần phế khí
Triệu chứng: Táo nhiệt làm tổn thương phế gây ra sốt, ho nhiều, không đờm, suyễn, mũi họng khô, bực dọc, khát, nhức đầu, rêu lưỡi khô trắng mỏng, cạnh lưỡi và đầu lưỡi đỏ thẫm, mạch phù sác.
Phương pháp chữa: Thanh phế nhuận táo chỉ khái.
Bài thuốc:
Bài 1 – Thanh táo cứu phế thang: A giao 16g, hồ ma nhân 12g, tang diệp 12g, cam thảo 4g, đảng sâm 12g, mạch môn 16g, hạnh nhân 12g, tỳ bà diệp (bỏ lông chích mật) 8g. Sắc uống.
Trị tà ở phần khí với biểu hiện sốt, ho khan không đờm, thở nghịch lên, họng khô, mũi khô, ngực đầy, sườn đau.
Bài 2: Tang bạch bì 12g, mạch môn 12g, lá tre 12g, lá hẹ 8g, sa sâm 12g, thạch cao 16g, thiên môn 12g, hoài sơn 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Vị thuốc bối mẫu phòng và chữa bệnh viêm phế quản cấp tính.
Thực đơn chữa bệnh
– Nhuận phế tán: Qua lâu 1 quả bỏ hạt tán mịn, trộn với bột củ năng thành bánh, nướng chín vàng, tán bột. Cho uống mỗi lần 3g. Hòa với nước sôi thêm đường cho uống ngày 3 lần. Dùng cho trẻ em ho khan do viêm khí phế quản, sốt nóng, ho gà dài ngày (bách nhật khái).
– Lê hấp đường phèn bối mẫu: Lê to 1 quả, xuyên bối mẫu 3g, đường phèn 6g. Lê gọt vỏ, tách bỏ hạt, bối mẫu tán bột; cho vào cùng hầm chín cho ăn. Dùng cho các trường hợp viêm khô khí phế quản, ho ít đờm, lao phổi ho khan, ho gà, ho do dị ứng, viêm họng.
– Trúc lịch chúc: Nước ép tre vầu tươi 100ml, gạo tẻ 80 – 100g. Gạo nấu cháo, khi được cháo cho trúc lịch vào khuấy đều.
Ngày làm 1 lần chia 2 lần ăn. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản sốt nóng, ho đờm ít vàng dính, đau tức vùng ngực, mức độ nặng có lẫn tia máu trong đờm, khó thở,
– Hạnh nhân ướp đường phèn: Hạnh nhân 30g, đường phèn 30g. Hạnh nhân đập bỏ vỏ cứng, cùng đường phèn nghiền đập vụn trộn. Sáng chiều mỗi lần cho ăn 9g. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản mạn tính, ho khan dài ngày đờm dính.
Theo SK&ĐS
